Je schrijfstijl is als je vingerafdruk. En ik praat hier niet over je handschrift. Schrijven we trouwens sowieso nog met het handje? Ik heb het hier over je unieke manier van schrijven. Je woordkeuze, de manier waarop je je zinnen formuleert, het gebruik van interpuncties. Je taal- en stijlfouten, of de afwezigheid ervan. Kort door de bocht of juist uitweidend? Identificatie op basis van je schrijfstijl-DNA komt wel heel snel dichterbij en wordt in de praktijk al toegepast, ondermeer in forensische analyses. Delen van Shakespeare's werken zijn niet door hemzelf geschreven, zo beweren sommige stylometristen, schrijfstijlanalisten. Waar of niet - wie zal het zeggen? Wel gaat de ontwikkeling razendsnel, aangejaagd door AI, kunstmatige intelligentie op z'n Hollands. Schrijf je onder een pseudoniem, omdat je pen wel heel erg scherp is? Kijk dan maar uit. Waarschijnlijk is het nog maar een kwestie van een paar jaar waarna de stylometristen, gewapend met een paar Terabyte aan AI, messcherp uitvinden wie je bent, wat je schrijft en, net zo angstaanjagend, je bijna naadloos imiteren.

De vloek van de Powerpoint-terreur

Spreken in het openbaar. Een droom voor sommigen, een nachtmerrie voor de meesten. Realiteit voor een ‘happy few’?

Op TV lijkt het soms nog heel wat, zolang de teleprompter maar netjes de tekst afspeelt, en zolang de spreker (m/v/+) maar niet bijziend is en met toegeknepen ogen net naast de camera staart.

De gemiddelde professional maakt het nog bonter en kwelt het publiek met een scheepslading van schermen vol met een vloedgolf van teksten. De toehoorders hebben hooguit tien tellen per ‘slide’ nodig om zich door de woordenbrij op het scherm heen te werken, maar de professional oreert stug door, de teksten oplezend alsof het projectiescherm de waarheid in pacht heeft en het publiek niets anders heeft te doen, dan de tsunami van tekst te moeten aanhoren, die evengoed allemaal op het scherm staat. Maar ja… de professional wordt vorstelijk betaald, dus het zal wel ergens goed voor zijn. En na het oreren wacht vaak de gratis lunch, dus men laat het maar zo. De Powerpoint-terreur ten top. De doorsnee amateurvideo op YouTube is beter, aantrekkelijker en informatiever.

Toch is het allemaal niet zo ingewikkeld. Maar moeite kost het wel. Vergelijk het met leren zwemmen, fietsen, koken, autorijden. En tenslotte, ook niet onbelangrijk: weet als geen ander, waarover je praat. Je publiek is tenslotte voor jou gekomen.

Mijn eerste verhalen schreef ik altijd in de eerste persoon. Ik schreef als ‘ik’. Daarvoor had ik goede redenen. Ik was net begonnen, het schrijven ging nog wat stroef, en ik begon daadwerkelijk met verhalen over mezelf, wat gewoon het lekkerst schreef in de ‘ik’-vorm. Soms bouwde ik dan later mijn verhaal om, daar de derde persoon.

Veel schrijvers hebben de neiging om vast te houden aan ooit gekozen paden. Hierin kun je succesvol zijn. Toch raad ik aan, om als schrijver volop te experimenteren. Je hele schrijversleven lang. Het zal je als schrijver, op welk niveau dan ook, veel voldoening geven.

“Schijven lijkt me super, maar waar haal ik de tijd vandaan? De inspiratie? Ik heb tientallen ideeën, mijn kop vol van alles wat ik op kantoor heb beleefd. Om over de gevleugelde uitspraken van mijn schoonmoeder maar te zwijgen. Maar ik krijg geen letter op papier. Laat ik het maar toegeven: dit wordt niets. Nooit!”

Ik weet niet eens meer wanneer het begon, maar ineens was hij daar: de comfortzone. Managers, executives, consultants, psychologen, zelfs schrijvers vervloekten de comfortzone als de plaats waar je niet thuishoort. De hangplek voor luilakken, nietsnutten, parasieten en andere losers. Je bent pas een vent (v/m/+) als je buiten je comfortzone bent.

De comfortzone bestaat. Maar blijf er lekker binnen. Elastiek mag rekken, niet knappen.

“Als ik eindelijk tijd heb, ga ik mijn levenswerk schrijven,” zei de belastinginspecteur.

Twintig jaar later, een week na haar pensioenreceptie, zit ze eindelijk voor haar eigen beeldscherm. Het venijn zit in de woorden die maar niet willen komen. Het geniepige knipperen van de cursor begint haar op haar zenuwen te werken.

Schrijf! Kleine beetjes, wanneer het je uitkomt. In je lunchpauze, in de trein, tijdens het wachten op een vergadering die maar niet wil beginnen, een zinloze vergadering die maar niet wil eindigen, of een soapserie die maar niet spannend wil worden. Probeer het eens een kwartiertje voor het slapen gaan. Of als je niet kunt slapen.